افزایش دفع پروتئین از کلیه ها در ادرار( پروتئینوری) عموما نشاندهنده آسیب  کلیوی است. بطور طبیعی روزانه مقداری مختصری پروتئین (حداکثر150 میلیگرم) از کلیه ها دفع شده و وارد ادرار میشود که این مقدار نرمال فرض میشود . در صورتیکه  کلیه بعلل مختلف آسیب ببینند مقدار دفع آلبومین در ادرار ( یا پروتئین های بزرگ دیگر که در خون هستند)  بیش از حد نرمال میشود که به این پدیده پروتئینوری گفته میشود.

علل دفع پروتئین از کلیه (پروتئینوری): 

در بیشتر موارد علت پروتئینوری علل موقتی و گذرا هستند بویژه در کودکان . این موارد گذرا شامل دهیدراتاسیون ( کم آبی شدید) ، بیماریهای عفونی همراه با تب بالا ، کاهش فشار خون ، ورزش شدید ، عفونت ادراری ، حالت های هیجانی و استرس شدید ،سنگ کلیه و یا نارسایی قلب بویژه در بزرگسالان هستند . این موارد علل آسیب زننده ای از نظر بیماریهای مزمن کلیوی نیستند و اغلب پس از درمان عامل اولیه نیاز به پیگیری از نظر پروتئینوری ندارند.

عللی که باعث پروتئینوری پایدار میشوند شامل سه دسته اصلی هستند . دسته اول بیماریهایی که باعث آسیب به کلافه عروقی یا گلومرول کلیه میشوند مانند دیابت و فشار خون و گلومرولونفریت . در این موارد نوع پروتئین دفعی عمدتا آلبومین است.

دسته دوم بیماریهایی که باعث آسیب به توبولهای کلیه میشوند مانند مسمومیت با سموم و فلزات سنگین و بیماری سارکوئیدوز. در این نوع آسیب دیدگی کلیه ، پروتیئن های دفعی عمدتا گلوبولین ها هستند .( توبولهای کلیه لوله های باریکی هستند که  بازجذب دوباره آب و مواد معدنی و پروتئین هایی که از طریق فیلتراسیون خون وارد کلیه ها شده اند از طریق همین لوله ها انجام میگیرد) .

دسته سوم مواردی هستند که در واقع بیماری زمینه ای در کلیه وجود ندارد ولی بعلت سرطان خون ( مولتیپل میلوما) حجم زیادی پروتئین در خون آزاد میشود یا بعلت همولیز داخل عروقی ، مقدار زیادی هموگلوبین در خون آزاد میشود.  این حجم بالای پروتئین که از طریق فیلتر  عروقی کلیه رد شده و وارد ادرار میشود، بیشتر از حد توانایی بازجذب از طریق توبولهای کلیه بوده و نهایتا وارد ادرار میشوند. در این موارد پروتئین دفعی عمدتا هموگلوبین بعلت همولیز داخل عروقی و یا پروتئین بنس جونز ناشی از سرطان خون هستند.

علایم دفع پروتئین از کلیه (پروتئینوری) : 

اغلب فردی که دفع پروتئین از کلیه در ادرار دارد بخصوص در اوایل بیماری علائم زیادی ندارد. اما اگر دفع پروتئین شدید باشد علایم زیر بروز میکند:

تکرر ادرار، تنگی نفس ، خستگی ، تهوع و استفراغ ، تورم در صورت و شکم و پاها ، فقدان اشتها ، گرفتگی عضلانی ، پف زیر چشم بخصوص در صبح ها ، ادرار کف آلود.

این علائم در واقع عمدتا علائم بیماری مزمن کلیوی است و ناشی از فقدان شدید پروتئین در بدن است. هر بیماری که این علائم را دارد بخصوص ادرار کف آلود و ورم صورت و پاها باید سریعا به پزشک مراجعه کند.

بیشتر افرادی که دفع پروتئین در ادرار دارند علائم زیادی ندارند و تست های آزمایشگاهی درآنان تنها راه مشخص کردن دفع پروتئین غیر عادی در ادرار است.

بررسیهای تشخیصی : 

آزمایش ادرار:

میزان دفع پروتئین از ادرار ابتدا بوسیله آزمایش نمونه ادرار بررسی میشود. این آزمایش را میتوان بصورت سریع با دیپ استیک انجام داد. در واقع دیپ استیک شبیه یک قلم پلاستیکی است و در نوک آن مواد شیمیایی وجود دارد و درتماس با ادراری که محتوای پروتئین آن بالا باشد بلافاصله تغییر رنگ به رنگ آبی میدهد. پس از این مرحله و در صورت تایید وجود پروتئین در ادرار ،  بررسی تکمیلی روی نمونه ادرار از نظر وجود گلبول های سفید در ادرار ، خون در ادرار ، باکتری، کریستال و نوع پروتئین دفعی انجام میشود.

در صورتیکه پزشک پس از یکبار آزمایش ادرارو وجود سطح غیر عادی پروتئین در ادرار مشکوک به بیماری کلیوی است در آنصورت جهت اطمینان از آنکه دفع پروتئین موقتی و گذرا بوده یا بیماری پایدار و جدی است آزمایش ادراربا جمع آوری ادرار بیست و چهار ساعته انجام میشود و این آزمایش سه بار در طی سه ماه بعدی نیز تکرار میگردد.

بررسی های تکمیلی:  

علاوه بر اندازه گیری حجم پروتئین دفعی، جهت تعیین نوع پروتئین،الکتروفورز پروتئین های ادرار نیز انجام میشود. آزمایش های تکمیلی دیگری که در این افراد انجام میشود، شامل اندازه گیری سطح کراتینین خون ، اندازه گیری فیلتراسیون گلومرولی کلیه ، اندازه گیری سطح کلی پروتئین بدن است. علاوه بر این تصویر برداری از کلیه ها شامل سونوگرافی یا سی تی اسکن برای بررسی احتمال وجود تومور ، سنگ و یا انسداد در کلیه ها و در صورت نیازبیوپسی کلیه انجام میشود.

درمان دفع پروتئین از کلیه :   

درمان بستگی به بیماری زمینه ای دارد که باعث پروتئینوری شده است زیرا دفع پروتئین از کلیه ذاتا یک بیماری مشخص و منفرد نیست. در واقع درمان آن نیاز به شناسایی بیماری زمینه ای مسئول پروتئینوری  بطور جداگانه در هر فرد و مدیریت آن دارد.

معمولا در بالغین شایعترین علل دفع پروتئین از کلیه ها دیابت و فشارخون هستند. از اینرو درمان دقیق این دو بیماری نقش مهمی در کاهش دفع پروتئین و جلوگیری از پیشرفت سریع به سمت نارسایی کلیه دارد. درمان معمولا بر اساس تجویز داروهای کاهش دهنده فشار خون ، رعایت رژیم غذایی مناسب ، کاهش وزن و ورزش است. بیماران دیابتی نیاز به کنترل دقیق قند خون دارند .در بیمارانی که علت پروتئینوری در آنان سرطان خون ، گلومرولونفریت ، لوپوس یا موارد دیگر باشد درمان اختصاصی با توجه به بیماری زمینه ای انجام میشود.