دیدن خون در ادرار را خون ادراری (هماچوری ) میگویند که میتواند به دو فرم باشد 1) واضح Gross قابل دید توسط بیمار 2) میکروسکوپی Microscopic و غیر قابل رویت توسط بیمار

علایم :

در خون ادراری واضح ( Gross hematuria ) رنگ ادرار به رنگ صورتی ،قرمز یا قهوه ای در می اید که به دلیل افزایش تعداد گلبول قرمز در ادرار است . در صورت رویت ادرار قرمز حتما باید نمونه ادرار جهت تایید وجود گلبول قرمز به ازمایشگاه فرستاده شود زیرا بعضی داروها مانند فنازوپیریدین و بعضی غذاها مانند چغندر قرمز و شاه توت رنگ ادرار را به رنگ قرمز یا قهوه ای تغییر رنگ میدهند.

خون ادراری میکروسکوپی به حالتی گفته میشود که در نمونه ادرار ازمایش شده بیشتر از سه تا پنج عدد گلبول قرمز در هر میدان میکروسکوپی توسط ازمایشگاه گزارش شود . معمولا در این شرایط خود بیمار هیچ مورد غیرعادی در ادرارش نمی بیند ورنگ ادرارش تغییر نکرده ولی  متعاقب ازمایش ادراری که پزشک درخواست داده متوجه این مشکل میشود .

علل خون ادراری (هماچوری ):

در خون ادراری ( هماچوری ) کلیه ها و یا دیگر قسمت های سیستم ادراری اجازه نشت و نفوذ گلبول های قرمز را بداخل ادرار میدهند . علل مختلفی که باعث این نشت میشوند عبارتند از:

توضیحات  دکتر منصوری در مورد علل خون ادراری (هماچوری)

عفونت مثانه:

وقتی باکتری ( مهمترین باکتری ایکولای E.coli است که جزو باکتریهای سیستم گوارش است) از راه مجرای ادرار وارد مثانه شده و در مثانه تکثیر میابد ،ایجاد التهاب و عفونت مثانه میکند . علایم عفونت مثانه شامل سوزش ادرار، درد زیر شکم  ،تکرر ادرار و احساس فوریت ادرار است . معمولادر عفونت مثانه خون ادراری میکروسکوپی  رخ میدهد  و حتی درافراد مسن ممکن است تنها علامت عفونت ادراری خون ادراری  باشد . در خانم های جوان عفونت مثانه میتواند همراه خون ادراری واضح شدید و گاهی همراه با دفع لخته باشد که باعث ترس شدید بیمار میشود.

عفونت کلیه (پیلونفریت ) :

وقتی باکتری از مثانه وارد حالب ها و سپس وارد کلیه شود یا از راه جریان خون وارد کلیه شود عفونت کلیه ایجاد میشود . علایم بیماری شبیه عفونت مثانه و همراه با تب و لرز و درد پهلواست که معمولا همراه با خون ادراری میکروسکوپی است .

سنگ کلیه یا مثانه :

در سنگهای کوچک کلیه که ایجاد انسداد و عفونت نکنند ، گاهی تنها علامت خون ادراری میکروسکوپی است  وبیمار درد ندارد. سنگهایی که در حال عبور از حالب به مثانه هستند معمولا درد شدید همراه با تهوع و تکرر ادرار ایجاد میکنند . خون ادراری در این شرایط میتواند میکروسکوپی یا واضح باشد . در سنگ مثانه معمولا علایم بصورت سوزش ادرار  و درد زیر شکم است  خونریزی ادراری در سنگ مثانه معمولا واضح و گاهی میکروسکوپی است .

بزرگی پروستات :

غده پروستات که در اقایان زیر مثانه واقع شده و قسمت فوقانی مجرای ادراری را احاطه میکند در سنین میانسالی اغلب بزرگ شده و مجرای ادرار را تحت فشار قرار میدهد علایم ان شامل تکرر ادرار درروز و شب ، باریک شدن ادرار و احساس فوریت ادرار است . خون ادراری بصورت میکروسکوپی یا واضح ممکن است همراه بااین بیماری رخ بدهد .عفونت پروستات یا پروستاتیت که در اقایان جوانتر هم رخ میدهد با همین علایم و همراه با خون ادراری میتواند همراه باشد .

بیماریهای داخلی کلیوی :

مانند گلومرولونفریت که با التهاب بافت کلیه همراه است ، کلیه پلی کیستیک  که یک بیماری ارثی وایجاد کیست های متعدد در کلیه است و واسکولیت که در واقع التهاب عروق کلیه است نیز میتوانند باعث خون ادراری شوند.

سرطان های سیستم ادراری :

سرطان کلیه ، سرطان مثانه ، سرطان پروستات که در مراحل اولیه سرطان معمولا خون ادراری بصورت میکروسکوپی است و بیمار علامت دیگری ندارد . در مراحل پیشرفته سرطان کلیه همراه با درد و توده شکمی و خونریزی واضح است  .در سرطان مثانه پیشرفته سوزش شدید ادرار، تکرر ادرار و دفع لخته  خون در ادراردیده میشود و درسرطان پروستات  پیشرفته تکرر ادرار و احساس دفع ناقص ادرار و انسداد در دفع ادرار، خون ادراری و دردهای استخوانی بروز میکند . البته در مراحل اولیه تمام این سرطان ها خون ادراری میکروسکوپی مدتی وجود داشته ولی چون همراه با تغییر رنگ ادرار نبوده بیمار متوجه شروع سرطان نشده است.

ضربه به کلیه :

در نتیجه تصادف یا زد و خورد و ضربه به پهلو ممکن است کلیه دچار اسیب شده و خون ادراری بصورت میکروسکوپی یا واضح بروز کند.

مصرف بعضی داروها:

مثل اسپیرین ،هپارین ، پنی سیلین  ،سیکلوفسفامید ممکن است با خون ادراری میکروسکوپی همراه باشد.

ورزش شدید :

دویدن در مسافت های طولانی مدت ، طناب زدن زیاد  و کلا هر گونه ورزش سنگین بویژه اگر همراه با کم ابی باشد میتواند همراه با خون ادراری باشد .

روش های بررسی خون ادراری (هماچوری ):

پزشک ابتدا از فردی که دچار خون ادراری ( هماچوری ) شده شرح حال میگیرد و در مورد سابقه ضربه به پهلوها ،سابقه سنگ سیستم ادراری، سابقه مصرف دارو، همچنین وجود علایم ادراری مثل سوزش ادرار، درد زیر شکم ،احساس تخلیه ناقص ادراروعوامل خطرسازمثل مصرف سیگار و تماس با مواد شیمیایی سئوال میپرسد

ازمایش ادرار:

پس از انکه در ازمایش ادرار وجود خون در ادرار با افزایش تعداد گلبول های قرمز در نمونه ادرار به اثبات رسید ،سپس ازمایش های تکمیلی ادرار مانند بررسی باکتری در ادرار ، کشت ادرار ،سیتولوژی ادرار(بررسی سلول های غیر عادی در نمونه ادرار) وجود پروتیین در ادرار انجام میشود . علاوه بر این ازمایش خون جهت بررسی اوره و کراتینین خون ( برای بررسی عملکرد کلیه ) و تست PSA برای آقایان و تست های انعقادی خون انجام میشود .

تصویر برداری :

تصویر برداری های لازم مانند سونوگرافی از کلیه ها و مثانه و پروستات و سی تی اسکن که یک تصویر برداری اختصاصی برای کمک به تشخیص سنگ کلیه ،حالب و مثانه ، تومور کلیه ، مثانه و پروستات و سایر اختلالات سیستم ادراری است .

سیستوسکپی :

سیستوسکوپی در واقع یک اندوسکوپی و دیدن مستقیم مجرای ادرار و مثانه است که بوسیله سیستوسکپ و توسط متخصص ارولوژی انجام میشود . سیستوسکوپ یک لوله باریک و بلند و مجهز به یک دوربین است که از مجرای ادرار وارد شده و با این ابزارمسیر مجرا سپس مثانه کاملا با دید مستقیم رویت میشود و در صورت وجود ضایعه مشکوک و نیاز به نمونه برداری همزمان اینکارهم انجام میشود.

درمان خون ادراری :

درمان خون ادراری همیشه متناسب با بیماری زمینه ای انجام می شود. درواقع خون ادراری فقط یک علامت بوده و درمان آن بسته به بیماری که آن را به وجود آورده مانند سنگ کلیه یا عفونت مثانه یا بزرگی پروستات یا سرطان های سیستم ادراری متفاوت است.

اگر در تمام ارزیابی ها هیچ بیماری زمینه ای برای خون ادراری مشخص نگردد به بیمار توصیه می شود پیگیری های مکرری را به صورت سالیانه نزد پزشک انجام دهد.

نکته مهم :

خون ادراری علامت بسیار مهمی است و هر چند شایعترین عوامل ایجاد کننده خون ادراری عوامل خوش خیم هستند ولی با در نظر گرفتن اینکه تسریع در تشخیص سرطان های سیستم ادراری که میتوانند در مراحل اولیه فقط با خون ادراری ظاهر شوند باعث درمان بهتر و افزایش طول عمر بیمار میشود از اینرو توصیه میشود بویژه در افراد بالای چهل سال خون ادراری جدی گرفته شده و تمام بررسی های تکمیلی مورد درخواست پزشک انجام شده و به تعویق انداخته نشوند.