مهمترین علائم عفونت ادراری در بالغین شامل احساس فوریت ادراری شدید، احساس سوزش حین ادرار کردن  تکرر ادرار با حجم ادراری کم است . ادرار تیره و کدر و بد بو، خون در ادرار یا ادرار به رنگ صورتی یا کوکاکولا ، بی اختیاری ادراری فوریتی و احساس درد لگن  از علایم دیگر عفونت ادراری هستند.

انواع عفونت‌ ادراری در بالغین :

– عفونت در هر قسمت از دستگاه ادراری علائم اختصاصی‌ ایجاد می‌کند.

– کلیه‌ها (پیلونفریت حاد): شامل درد پهلو و پشت، تب بالا، لرز تکان‌دهنده، تهوع و استفراغ میباشد.

– مثانه (سیستیت): بصورت احساس درد زیر شکم و لگن، ادرار کردن دردناک، خون در ادرار، تکرر ادرار است.

– مجرای ادرار (یورتریت): بصورت احساس سوزش همراه با ادرار کردن، ترشح از مجرا است.

علل بیماری

عفونت دستگاه ادراری معمولاً زمانی رخ می‌دهد که باکتری عامل بیماری از راه مجرای ادراری وارد شود و شروع به تکثیر در دستگاه ادراری نماید. هرچند عوامل متعددی باعث مقاومت و استحکام بیشتر دستگاه ادراری می‌شود. ولی گاهی این سیستم‌های حفاظتی و سد دفاعی دچار ضعف شده و باکتری به داخل بافت، نفوذ و رشد می‌کند. عفونت ادراری اساساً در زنان شایع‌تر از مردان است و عمدتاً مثانه و مجرای ادراری را درگیر می‌کند.

عفونت مثانه (Cystitis)

این نوع از عفونت ادراری معمولاً با یک نوع از باکتری‌های دستگاه گوارشی به نام Ecoli اشرشیا کولی ایجاد می‌شود. گاهی باکتری‌های دیگر مثل سودومونا، سراشیا و استافیلوکوک ممکن است باعث عفونت در دستگاه ادراری شوند.روابط جنسی می‌تواند عامل خطرساز جهت شروع سیستیت یا عفونت مثانه باشد . آناتومی ویژه دستگاه ادراری در زنان یعنی، کوتاه بودن طول مجرا و نزدیکی دهانه مجرای ادرار به مقعد انتشار میکروب‌های روده‌ای را به سیستم ادراری در خانم‌ها آسان‌تر می‌کند.

عفونت مجرای ادراری (Urethritis)

این نوع از عفونت در شرایطی ایجاد می‌شود که باکتری‌های سیستم گوارشی از مقعد به مجرای ادرار گسترش یابند. از طرفی به علت مجاورت مجرای ادراری و واژن در خانم‌ها، عفونت‌های منتقله جنسی مثل: هرپس، گنوره، کلامیدیا و مایکو پلاسما هم می‌تواند باعث یورتریت شوند.

عوامل خطرساز

عفونت دستگاه ادراری در خانم‌ها شایع است و بسیاری از خانم‌ها بیشتر از یک‌بار آن را در طی طول عمرشان تجربه می‌کنند.

عوامل خطرساز اختصاصی در خانم‌ها عبارت‌اند از:

– آناتومی مجرا: طول مجرای ادراری در خانم‌ها کوتاه‌تر از آقایان است. درنتیجه فاصله‌ای که باکتری‌ها باید طی کنند تا به مثانه برسند کمتر است.

– فعالیت جنسی: خانم‌هایی که رابطه جنسی فعال دارند نسبت به خانم‌هایی که فعالیت جنسی ندارند بیشتر در معرض عفونت دستگاه ادراری هستند. علاوه بر این داشتن یک شریک جنسی جدید ریسک عفونت ادراری را بالا می‌برد.

– یائسگی: پس از یائسگی به علت کاهش سطح هورمون استروژن تغییراتی در مجرای ادراری ایجاد می‌شود که نسبت به میکروب‌ها آسیب‌پذیرتر می‌گردد.

– روش‌های جلوگیری از بارداری: استفاده از دیافراگم یا آیودی‌های مدت‌دار زمینه را برای بروز عفونت ادراری فراهم می‌کند.

عوامل خطرساز کلی

انسداد در دستگاه ادراری:

سنگ در کلیه، مثانه، حالب، پروستات بزرگ انسدادی در آقایان و تنگی مجرای ادرار، عوامل انسدادی هستند که می‌تواند زمینه‌ساز عفونت ادراری شوند.

ضعف سیستم ایمنی:

دیابت و سایر بیماری‌هایی که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کنند احتمال بروز عفونت ادراری را بالا می‌برند. علاوه بر این مصرف طولانی مدت داروهای سرکوبگر ایمنی و شیمی درمانی میتواند مستعد کننده عفونت ادراری باشد.

استفاده از سوند:

بعضی از بیماران به علت ناتوانی در تخلیه ادرار مجبور هستند از سوند استفاده کنند، مانند افرادی که در کما هستند . همچنین افرادی که بعلت ضربه‌مغزی یا آسیب نخاعی، توانایی دفع ارادی ادرار خود را ندارند. استفاده مکرر از سوند و یا سوند طولانی‌مدت، زمینه‌ساز بروز عفونت ادراری است.

نقایص مادر زادی در سیستم ادرار:

کودکانی که با نقایص مادر زادی در دستگاه ادرار به دنیا می‌آیند مثل تنگی در محل اتصال کلیه به حالب، حالب به مثانه یا بازگشت ادرار بیشتر در معرض عفونت ادراری هستند.

عوارض عفونت ادراری در بالغین :

عفونت در دستگاه ادراری تحتانی اگر به‌موقع درمان شود به‌ندرت باعث عارضه‌ای می‌شود. ولی در صورت عدم درمان یا درمان نامناسب می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد. شامل:

عفونت  مکرر ادراری : به‌ویژه در خانم‌ها اگر بیش از دو بار در طی شش ماه یا 4 بار در سال باشد عفونت ادراری مکرر گفته می‌شود.

آسیب پایدار کلیه: اگر عفونت ادراری مجرا و مثانه به‌موقع درمان نشود، در برخی افراد عفونت پیشرفت کرده و به کلیه‌ها می‌رسد. و در صورت تداوم عفونت در کلیه آسیب جدی پایدار به بافت کلیه واردشده و بخشی از سلول‌های کلیه از بین می‌روند.

خطر در زنان باردار: خطر سقط‌جنین، زایمان زودرس، تولد نوزاد با وزن کم و نارس، در صورت عدم درمان به‌موقع عفونت ادراری وجود دارد.

تنگی مجرای ادراری: به‌ویژه در آقایان متعاقب عفونت‌های ادراری مکرر تنگی مجرا رخ می‌دهد.

سپسیس (Sepsis): به معنای انتشار عفونت در بدن است که معمولاً متعاقب عفونت کلیوی شدید و درمان‌نشده و در افرادی که انسدادی در سیستم ادراری دارند و یا ضعف سیستم ایمنی دارند رخ می‌دهد .سپسیس بسیار خطرناک است و ممکن است منجر به مرگ شود.

پیشگیری از عفونت دستگاه ادراری در بالغین:

جهت کاهش عفونت‌های ادراری روش‌های زیر مؤثرند:

– مصرف مایعات فراوان به‌ویژه آب: مصرف مایعات فراوان باعث تولید ادرار بیشتر و رقیق شدن ادرار می‌شود. و با دفع ادرار بیشتر قبل از آنکه عفونت شروع شود باکتری از سیستم ادراری دفع می‌شود.

– مصرف کرن بری: تحقیقات نشان داده که میوه کرن بری سرشار از پلی فنول و آنتی‌اکسیدان است. این ترکیبات خاصیت ضدالتهابی دارند و در درمان عفونت سیستم ادراری بسیار مؤثرند. کرن بری به‌صورت تازه، خشک و قرص کرن بری وجود دارد.

– شستشوی ناحیه تناسلی به‌صورت صحیح: این ناحیه به‌ویژه در خانم‌ها پس از دفع ادرار و مدفوع باید از جلو به عقب شسته شود . بدین ترتیب باکتری‌های اطراف مقعد به سمت مجرای ادرار گسترش نمی یابند.

– تخلیه مثانه بلافاصله بعد از روابط جنسی: ترجیحاً بهتر است پس از رابطه جنسی یک لیوان پر آب نوشیده شود. که به تخلیه کامل‌تر مثانه پس از رابطه جنسی کمک کند.

تشخیص عفونت ادراری در بالغین:

بررسی نمونه ادراری و کشت ادرار

 جهت تشخیص قطعی عفونت دستگاه ادراری، بررسی نمونه ادراری ضروری است. معمولاً در این شرایط بهتر است پس از شستشوی ناحیه تناسلی و اطراف مجرای ادرار، نمونه قسمت وسط ادرار توسط بیمار گرفته شود. سپس در ظرف استریل ریخته شده و تحویل آزمایشگاه شود. وجود باکتری در ادرار و افزایش تعداد گلبول‌های سفید، نشانگر عفونت در نمونه ادرار است. در کشت ادرار دقیقاً نوع میکروب مشخص‌شده و آنتی‌بیوتیک مناسب جهت درمان آن تعیین می‌گردد.

روش‌های تصویربرداری
معمولاً در عفونت ساده ادراری که برای اولین بار است که رخ‌ داده است و بدون تب و لرز و خون‌ادراری است نیاز به تصویربرداری وجود ندارد. اما در موارد عفونت‌های ادراری مکرر یا مواردی که پزشک شک به وجود انسداد در سیستم ادراری یا عارضه‌ای جدی می‌دهد نیاز به تصویربرداری وجود دارد. و معمولاً سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا عکس رنگی کلیه به تشخیص پزشک درخواست داده می‌شود.

استفاده از آندوسکوپی

در صورت عفونت‌های ادراری مکرر و شک به وجود تنگی یا انسداد یا سنگ، و بدخیمی در سیستم ادراری، پزشک متخصص اقدام به انجام سیستوسکپی جهت تشخیص بهتر می‌کند. دستگاه سیستوسکوپ از مجرای ادرار وارد شده و مجرا و مثانه با آن رؤیت می‌شوند.

درمان عفونت ادراری در بالغین :

درمان معمولاً با مصرف آنتی‌بیوتیک است. تشخیص نوع و مدت‌زمان استفاده از آنتی‌بیوتیک با توجه به ‌شدت بیماری و وضعیت سلامتی و سن و بیماری‌های زمینه‌ای با نظر پزشک انجام می‌گیرد. عفونت‌های ساده اغلب با مصرف خوراکی قرص کوتریماکسازول، سفالکسین، نیترو فورانتویین بهبود می‌یابند. سیپروفلوکساسین و اوفلوکساسین که از خانواده فلوروکینولون‌ها هستند، بر طیف وسیع‌تری از میکروب‌ها اثر می‌گذارند و معمولاً برای عفونت‌های پیچیده‌تر سیستم ادراری تجویزمی شوند.

معمولاً یک عفونت ادراری ساده و بدون عارضه در یک فرد بدون بیماری زمینه‌ای با یک دوره کوتاه‌مدت (3-1) روزه بهبود می‌یابد.برای عفونت‌های ادراری تب‌دار و با شک به عفونت کلیه‌ها یا وجود انسداد و سنگ در سیستم ادراری، ترجیحاً بهتر است بیمار در بیمارستان بستری و درمان آنتی‌بیوتیک وریدی شروع شود.

در مورد عفونت‌های ادراری مکرر، معمولاً درمان با دز کم آنتی‌بیوتیک به مدت طولانی (شش ماه) توسط پزشک داده می‌شود. علاوه بر این در مورد خانم‌هایی که عفونت ادراری مکرر پس از روابط جنسی رخ می‌دهد، مصرف یک دز آنتی‌بیوتیک خوراکی پس از رابطه جنسی توسط پزشک توصیه می‌شود. در مورد خانم‌های یائسه با عفونت‌های ادراری مکرر مصرف کرم استروژن واژینال بسیار کمک‌کننده است.