بیضه نزول نکرده یا کریپتورکیدیسم، بیماری است که بیضه درهنگام تولد نوزاد پسر درجای مناسب خود که در واقع درون کیسه بیضه است قرار نگرفته است. بیضه در دوران جنینی در شکم تشکیل میشود و در ماه های آخر جنینی از شکم به سمت کیسه بیضه نزول میکند. در بیشتر اوقات فقط یک بیضه دچار مشکل است ولی در ده درصد موارد هر دو بیضه نزول نیافته هستند. این نقیصه درنوزادان پسر که نارس متولد میشوند بیشتر دیده میشود.

علایم بیضه نزول نکرده:

ندیدن یا لمس نکردن بیضه در کیسه بیضه نشانه اصلی بیضه نزول نکرده است. بیضه در طی مسیر نزول خود از شکم به سمت کیسه بیضه از یک مسیر لوله مانند در کشاله ران به نام کانال مغبنی یا اینگوینال عبور میکند.

در طی این نزول ، توقف ممکن است درهر قسمتی از مسیر رخ بدهد ولی شایعترین مکانی که بیضه متوقف میشود درمسیر کانال مغبنی یا خارج از آن و بالای کیسه بیضه است.

معمولا اگر بیضه خودبخود تا چهار ماه پس از تولد پایین نیاید ، اغلب برای انتقال آن به کیسه بیضه نیازبه جراحی است. جراحی به موقع این بیضه ،خطر عوارض بعدی شامل نازایی و سرطان بیضه را کاهش میدهد.

گاهی اوقات در پسرانی که هنگام تولد ،بیضه در کیسه بیضه وجود داشته در حدود چهار تا شش سالگی، والدین متوجه نبودن بیضه در کیسه بیضه میشوند.

در این پسران اگر معاینه دقیق توسط پزشک انجام گیرد ، اغلب بیضه در بالای کیسه بیضه لمس میشود و میتوان انرا دوباره با کشیدن به داخل کیسه بیضه بازگرداند.

به این بیضه ها، بیضه رتراکتیل گفته میشود که بعلت رفلکس کششی عضله کرماستر در کشاله ران رخ میدهد و معمولا خطری برای کودک ندارد.

علل بیضه نزول نکرده:

علت دقیق این بیماری ناشناخته است . ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی،اختلالات هورمونی و عصبی که در رشد و تکامل بیضه تاثیر دارند میتوانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند.

عوامل خطرساز:

عواملی که میتوانند ریسک بروز بیضه نزول نکرده را افزایش دهند عبارتند از وزن کم نوزاد در زمان تولد ، تولد نوزاد نارس ، وجود سابقه خانوادگی برای این بیماری یا دیگر بیماریهای دستگاه تناسلی ، استفاده الکل توسط مادر در دوران بارداری ، سیگاری بودن مادر یا در معرض دود سیگار قرار داشتن ، مادر در معرض سموم افت کش باشد.

عوارض بیضه نزول نکرده:

بیضه ها برای آنکه عملکرد و نمو نرمال داشته باشند باید در محیطی خنک تر از دمای بدن قرار بگیرند. کیسه بیضه این محیط خنک را برای این منظور فراهم میکند.

سرطان بیضه:

سرطان بیضه معمولا در سلولهایی شروع میشود که اسپرم های نابالغ تولید میکنند. مردانی که سابقه بیضه نیافته داشته اند بیشتر در معرض سرطان بیضه هستند. خطر بروز سرطان در بیضه هایی که در شکم قرار گرفته اند بیشتر از بیضه هایی هستند که در کشاله ران قرار دارند. جراحی بیضه نزول نکرده و قرار دادن آن در کیسه بیضه هر چند ریسک سرطان بیضه را کاهش میدهد ولی آنرا کاملا رفع نمیکند.

مشکلات ناباروری:

کاهش تعداد اسپرم ، کیفیت نامناسب اسپرم و کاهش باروری در مردانی که سابقه بیضه نزول نکرده داشته اند افزایش می یابد. این مشکل بعلت نمو نامناسب بیضه رخ میدهد و در صورتیکه بیضه به موقع جراحی نشود ، خطر ناباروری افزایش می یابد.

خطر پیچش بیضه:

پیچش یا تورشن بیضه به معنای پیچ خوردن بیضه روی طناب بیضه است.چون این طناب محتوی عروق خونی است که خونرسانی به بیضه را به عهده دارند و این عارضه منجر به عدم خونرسانی به بیضه و مرگ بافتی و درد شدید میشود.احتمال بروز این عارضه در بیضه نزول نیافته ده برابر بیضه نرمال است و اگراین پیچ خوردگی سریعا جراحی نشود به سیاه شدن بیضه منجر میشود.

خطر در معرض ضربه بودن:

بیضه هایی که به جای کیسه بیضه در کشاله ران قرار دارند بیشتر در معرض فشار ناشی از استخوان عانه هستند.

خطر فتق کشاله ران:

اگر دهانه بین شکم و کانال مغبنی شل و ضعیف باشد ممکن است قسمتی از روده وارد کانال شده و گیر بیفتد واگر به موقع جراحی نشود منجر به سیاه شدن روده میشود.

تشخیص بیضه نزول نکرده:

اگر در هنگام تولد نوزاد بیضه در کیسه بیضه وجود نداشت ، اولین اقدام معاینه نوزاد توسط پزشک متخصص است. در بعضی از موارد با معاینه دقیق ناحیه کشاله ران با لمس ،بیضه پیدا میشود و سپس با سونوگرافی و تایید وجود بیضه در همان محل ، محل بیضه قطعی میشود.

اگردر بعضی  موارد در معاینه و لمس بیضه پیدا نشود و در سونوگرافی هم با قطعیت بیضه مشخص نگردد برای پیدا کردن بیضه باید لاپاروسکپی انجام شود.لاپاراسکوپی به پزشک کمک میکند تا تشخیص دهد آیا بیضه در شکم در دوران جنینی تشکیل شده ولی در مسیر نزول خود به سمت کیسه بیضه در قسمتی از مسیر متوقف شده ، یا اینکه اصلا در دوران جنینی تشکیل است.

درمان:

درمان یک بیضه نزول نکرده معمولا جراحی است که ارکیوپکسی گفته میشود این جراحی بصورت باز یا لاپاروسکوپی انجام پذیر است. بهترین زمان جراحی بین شش ماهگی تا یک سالگی کودک است و نباید از یک سال بیشتر به تاخیر بیفتد .معمولا در حین این جراحی اگر فتق کشاله ران هم وجود داشته باشد همزمان ترمیم میشود.

پس از جراحی پزشک کودک را از نظر رشد و نمو مناسب بیضه و تعادل هورمونی مناسب در طی سالهای بعد پیگیری میکند.درمان جراحی به موقع معمولا باروری فرد را در زمان بلوغ به حد طبیعی میرساند ولی اگر هر دو بیضه عدم نزول داشته باشند علی رغم جراحی احتمال ناباروری تا پنجاه درصد وجود خواهد داشت.

جراحی به موقع ریسک سرطان بیضه را قویا کاهش میدهد هر چند آنرا به صفر نمی رساند. در مواردی که بیمار برای جراحی دیر مراجعه کند و بافت بیضه از بین رفته باشد بهتر است بافت باقیمانده خارج شود و برای حفظ تقارن ظاهری برای بیمار پروتز بیضه گذاشته شود.