بیماری بازگشت ادرار از مثانه به کلیه یا ریفلاکس ادراری در واقع پس زدن ادرار از مثانه به سمت حالب و کلیه ها است. بطور طبیعی جریان ادرار از کلیه به سمت حالب ها و سپس رو به پایین و ورود آن به مثانه است و جریان ادرار معکوس این مسیر عیر عادی است . در این مقاله که توسط دکتر منصوره منصوری متخصص ارولوژی تهیه شده است شما با شیوه های تشخیصی و درمانی این بیماری اشنا میشوید .

روش های تشخیصی بیماری ریفلاکس (بازگشت ادرار) :

آزمایش ادرار:

بررسی نمونه ادراری و کشت ادراربا هدف تشخیص عفونت ادراری انجام میشود.

سونوگرافی کلیه ها و مثانه :

این بررسی تشخیصی به منظور تشخیص اختلالات ساختاری در کلیه و مثانه انجام میشود. در هر کودکی که با عفونت ادراری همراه با تب مراجعه میکند قدم بعدی انجام سونوگرافی است .در صورت وجود ورم در کلیه یا لوله حالب ، نیاز به تصویربرداری از مثانه با ماده حاجب وجود دارد.

با توجه به بی ضرر بودن انجام این روش تشخیصی در دوران بارداری در صورتیکه ورم در کلیه و یا حالب در سونوگرافی دوران جنینی دیده شود، با توجه به شک به بیماری بازگشت ادرار، نیاز به بررسی تکمیلی پس از تولد وجود دارد.

تصویربرداری از مثانه :

در این شیوه تصویربرداری از مثانه با اشعه ایکس در دو حالت انجام میگیرد. ابتدا مثانه با ماده حاجب از طریق سوند پر میشود سپس یکبار با مثانه پر و یکبار در شرایطی که بیمار ادرار میکند از مثانه تصویربرداری میشود. در صورت وجود بیماری بازگشت ادرار، ماده حاجب در حالب و یا کلیه بسته به شدت بیماری رویت میشود.

اسکن هسته ای:

در اسکن هسته ای هدف اصلی بررسی عملکرد کلیه ها و اینکه ایا کلیه ها بعلت عفونت ادراری قبلی دچار اسکار و آسیب غیر قابل برگشت شده اند یا خیر.

تعیین درجه شدت یا گرید ریفلاکس( بازگشت ادرار) :

در خفیف ترین درجه ریفلاکس( گرید یک ) بازگشت ادرار فقط در حد حالب است و در شدیدترین  نوع آن (گرید پنج ) بازگشت ادرار تا کلیه ها پیش رفته است و باعث ورم شدید کلیه ها و حالب شده است.

شیوه های درمانی:

انتخاب شیوه درمان بسته به شدت بیماری  و درجه ریفلاکس دارد. درمان به موقع عفونت ادراری و ممانعت از آسیب به کلیه ها در جلوگیری از عوارض بعدی بسیار مهم است.

درمان دارویی با آنتی بیوتیک:

در مواردی که درجه ریفلاکس خفیف تا متوسط است درمان بصورت حمایتی و با مصرف آنتی بیوتیک در دز پیشگیرانه است. معمولا با افزایش سن و رشد کودک در درصد بالایی از بیماران  ریفلاکس خودبخود رفع میشود. این بیماران باید تا مادامی که آنتی بیوتیک مصرف میکنند تحت نظر پزشک باشند و با انجام ازمایش ادرار مکررو اسکن کلیه روند بهبود یا عدم بهبود آنان مورد مراقبت قرار گیرد.

اگر درجه ریفلاکس شدید باشد و یا در بیماری که درجه متوسط بیماری را دارد ولی علی رغم مصرف آنتی بیوتیک دچار عود مکرر عفونت ادراری میشود ، گزینه ترجیحی درمان جراحی است.

درمان جراحی:

دردرمان جراحی هدف اصلی ترمیم دریچه بین حالب و مثانه است تا از بازگشت ادرار ممانعت شود.جراحی به دو شیوه جراحی باز و لاپاروسکپی قابل انجام است . هر دو شیوه با نتایج قابل قبول در ترمیم دریچه حالب به مثانه همراه بوده اند.

درمان جراحی اندوسکپی:

در این شیوه از طریق سیستوسکپی و به کمک سوزن مخصوص مواد حجم دهنده ویژه ای به نحوی در اطراف دریچه حالبی دچار ریفلاکس تزریق میشود که باعث استحکام دریچه و کاهش شدت ریفلاکس و رفع آن شود. نتایج درمان جراحی از درمان اندوسکوپی موفقیت آمیزتر بوده است ولی زمان بستری در بیمارستان در این شیوه کوتاهتربوده و نیاز به برش جراحی نیز وجود ندارد.