بدون شک رعایت یک رژیم غذایی مناسب در افرادی که مکررا سنگ کلیه میسازند یک اصل مهم در پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ کلیه و دفع سنگهای موجود در کلیه است. از طرفی تجربه نشان داده که توصیه به رژیم های سختگیرانه در بیماران سنگ ساز تداوم پیدا نمیکند و محکوم به شکست است . در این مقاله که توسط خانم دکتر منصوره منصوری متخصص ارولوژی تهیه شده ، شما با چهار اصل مهم که رعایت انها در رژیم غذایی نقش مهمی در کاهش سنگ سازی در بیماران دارد آشنا میشوید.
مصرف مایعات
مقدار مصرف
مصرف مایعات نقش مهمی در کاهش اشباع املاح موجود در ادرار دارد . براین اساس با مصرف مایعات کافی هم شرایط برای تشکیل هسته اولیه یک سنگ جدید فراهم نمیشود و هم جلوی رشد سنگهای قبلی موجود درسیستم ادراری گرفته میشود و هم به دفع سنگهای موجود در کلیه کمک میشود.از طرفی با نوشیدن مایعات فراوان احتمال عفونت ادراری که از عوامل تشدید کننده سنگ سازی به شمار میرود نیز کاهش می یابد
مقدار مصرف باید به نحوی باشد که برون ده ادراری به حد بیش از دو لیتر در شبانه روز برسد ، پس مایعات مصرفی درطی یک شبانه روز باید بیش از دو و نیم لیتر باشد. رعایت فاصله منظم برای نوشیدن بسیار مهم است این فاصله باید به نحوی باشد که همواره ادرار در حالت غیر اشباع قرار داشته باشد. بنابراین توصیه میشود هر دو ساعت یک لیوان آب نوشیده شود و شب قبل از خواب نیز یک لیوان آب نوشیده شود تا یک بار دفع ادرار در طی خواب شب نیز وجود داشته باشد.
آیا نوع مایعات مصرفی تاثیری دارد؟
بهترین مایع برای مصرف ،خود آب است هر چند میتوان بعنوان جانشین از دلستر ، آب میوه جات تازه مثل هندوانه ، دوغ کم نمک و کم چرب و دمنوش ها نیز استفاده کرد. بعضی افراد نگران نوع آب مصرفی هستند و از ترس سنگین بودن و یا پر املاح بودن آب منطقه ای که در انجا زند گی میکنند از مصرف آب امتناع میکنند . تحقیقات نشان داده است که در افرادی که سنگ ساز بوده اند حجم آب مصرفی مهمتر از نوع آب مصرف شده بوده است.
اگر چنانچه امکان دسترسی افراد سنگ ساز به آب تصفیه شده وجود دارد که ترجیحا میتوانند استفاده کنند ولی در صورت عدم امکان دسترسی ، حجم بالای آب مصرف شده اثر بیشتری در ممانعت از تشکیل هسته جدید سنگ دارد تا سنگین بودن آب.
میزان نمک مصرفی
عامل موثر دوم پس از مصرف مایعات ، مصرف نمک است . لازم است بدانیم حداکثرمقدار مجاز نمک دریک شبانه روزدر فرد سنگ ساز حدودا پنج گرم است. با در نظر گرفتن اینکه با خوردن نان و میوه جاتی که بطور معمول در طی شبانه روز مصرف میشود حدود دو تا سه گرم نمک وارد بدن میشود در نتیجه حداکثر نمکی که فرد سنگ ساز میتواند در طی یک شبانه روز به غذایش اضافه کند حدود دو گرم است .
مصرف کلسیم و لبنیات
از قدیم این تصور غلط بین مردم وجود داشته که فرد سنگ ساز نباید لبنیات مصرف کند . اما باید یادآوری شود که هر فرد بالغ روزانه به حدود هزار میلیگرم کلسیم نیاز دارد که این مقدار کلسیم نه تنها در استخوان سازی بلکه در انقباض عضلات ، عملکرد سلولهای عصبی و قلبی نقش بسیار مهمی ایفا میکند. با توجه به اینکه مهمترین منبع دستیابی به کلسیم لبنیات است از اینرو مصرف لبنیات به هیچ وجه در فرد سنگ ساز نباید قطع شود بلکه باید مقدار آن تنظیم شود .
توصیه میشود ماکزیمم مصرف لبنیات در فرد سنگ ساز روزانه سه لیوان شیر یا جانشین آن ماست یا پنیر باشد که ترجیحا نوع کم چرب لبنیات باید استفاده شود. رعایت این مقدار لبنیات بویژه در مردان و زنان جوان بسیار مهم است. مصرف قرص کلسیم در فردی که سنگ فعال در کلیه اش دارد باعث رشد سریع سنگ میشود و ممنوع است و در افرادی که قبلا سنگ داشته اند و یا در معرض سنگ سازی هستند نیز توصیه میشود در صورت نیاز به مصرف قرص کلسیم فقط از قرص کلسیم سیترات استفاده کنند.
مصرف پروتئین
مصرف پروتئین در افرد سنگ ساز باید محدود شود به نحوی که مقدار آن باید یک گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در طی یک شبانه روز باشد.علاوه بر مقدار ، نوع پروتئین مصرفی هم بسیار مهم است و ترجیحا در فرد سنگ ساز پروتئین گیاهی و ماهی باید جانشین گوشت قرمز شود.
گوشن ماهی جانشین موثری برای پروتئین گوشت قرمز است و نه تنها در پیشگیری از ایجاد سنگ سیستم ادراری بلکه در تنظیم ید بدن و سلامت قلب و عروق نقش مهمی دارد . پروتئین های گیاهی مانند لوبیا ، عدس و سویا نیزمیتوانند در افراد سنگ ساز استفاده شوند.
با رعایت این چهار اصل در رژیم غذایی افراد سنگ سازمیتوان به یک رژیم غذایی سالم و مناسب دست یافت که هم در پیشگیری از ساخت سنگ های جدید و هم در دفع سنگهای موجود در سیستم ادراری نقش مهمی دارد.
