بیماری زگیل تناسلی یکی از شایعترین بیماریهای مقاربتی میباشد که توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد میشود.این ویروس علاوه بر زگیل تناسلی بعلت تحریک تولید و تکثیر سلول میتواند منجر به بروز سرطان در ناحیه تناسلی شود که مهمترین نوع آن سرطان دهانه رحم است . علاوه بر این در بروز سرطان مقعد ، آلت تناسلی مردان و واژن در زنان نقش مهمی دارد.

ویروس پاپیلومای انسانی چیست ؟

ویروس پاپیلومای انسانی یک ویروس با DNA دو رشته ای است که بیشتر از صد نوع مختلف دارد ولی فقط 40 نوع آن قابل انتقال از راه تماس جنسی بوده و میتوانند باعث عفونت ویروسی ناحیه تناسلی شوند.ویروس های تیپ 6 و 11 که مسئول 90 درصد موارد زگیل های مقعدی و تناسلی هستند انواع کم خطر به شمار میروند .انواع دیگر شامل دو نوع 16 و 18که ویروس های مسئول و موثر در سرطان دهانه رحم هستند و همچنین در سرطانهای مقعد و واژن و آلت تناسلی مردانه نیز تاثیر مهمی دارند انواع پرخطر به شمار میروند. انواع 31 ،33،58،58،45 نیز جزو انواع خطرساز به شمار میروند .

علائم و نشانه های زگیل تناسلی

ویروس پاپیلومای انسانی در اثر تماس و رابطه جنسی با فرد آلوده به بدن فرد منتقل میشود.معمولا پس از تماس جنسی با فرد مبتلا در 70 درصد موارد احتمال ابتلا وجود دارد ولی علائم و نشانه های بیماری بلافاصله در بدن فرد مبتلا ایجاد نمیشوند و حدود 3 هفته تا 8 ماه دوره نهفته وجود دارد تا علایم زگیل تناسلی بروز کند.

بیش از 50 درصد افراد فعال از نظر جنسی حداقل یکبار در طول زندگیشان مبتلا به عفونت با  ویروس پاپیلومای انسانی میشوند. انتقال بیماری میتواند حتی از طریق افرادی که بدون علامت هستند یا علائم بسیار خفیفی هم داشته اند رخ دهد .طیف علایم بسیار وسیع است و ازسوزش و خارش بسیار خفیف گرفته تا بروز یک زگیل واضح متغیر است  . پس از بروز عفونت ویروسی در موارد خفیف آن حداقل 70 درصد عفونت خودبخود و بدون درمان در طی یکسال اول و 90 درصد در طی دو سال خوب میشوند و فقط در 10 درصد موارد عفونت جنسی با پاپیلومای انسانی پایدار مانده و گسترش می یابد.

زگیل میتواند بصورت منفرد، گل کلمی ، پایه دار یا متعدد باشد رنگ ضایعات اغلب به رنگ پوست یا صورتی است .گاهی زگیل همراه با درد و خونریزی وخارش و گاهی هیچ علامتی به جز ضایعه پوستی ندارد.

مهمترین مناطق درگیر در زگیل تناسلی شامل کشاله ران ، ناحیه پرینه ،اطراف مقعد ، مقعد، واژن و ناحیه دور واژن در خانم ها، دهانه رحم ،آلت تناسلی در مردان ،پوست بیضه و در افرادی که رابطه جنسی دهانی دارند لب و زبان و داخل دهان هستند.

زگیل HPV همچنین میتواند در دهانه مجرای ادرار و داخل مجرای ادرار هم ایجاد شود که ایجاد سوزش ادرار ، خون ادراری و مشکل در دفع ادرار شود.

راههای انتقال بیماری و عوامل خطرساز:

مهمترین راه انتقال ویروس از راه تماس جنسی ( اینترکورس ) با فرد مبتلا به ویروس است. معمولا ویروس از راه خراش یا زخم های کوچک پوستی وارد میشوند . درتماس پوستی نزدیک با ناحیه تناسلی فرد مبتلا (حتی بدون اینترکورس ) نیز امکان انتقال وجود دارد هر چندکه احتمال آن کم است .در رابطه های جنسی نامتعارف دهانی و مقعدی نیز ویروس بیماری میتواند منتقل شوند وباعث ایجاد زگیل در دهان یا روی زبان و حلق و همچنین مقعد شود.

ویروس های زگیل پوستی نواحی دیگر بدن مثل دست و پا نمیتوانند باعث زگیل تناسلی شوند چون از انواع زگیل تناسلی نیستند. ویروس در محیط خشک از بین میرود و نمیتواند از راه لباس و حوله و لباس زیر فرد الوده منتقل شود همچنین استخرو حمام باعث انتقال بیماری نمیشوند. توالت فرنگی اگر خشک و تمیز باشد باعث انتقال ویروس نمیشود. استفاده از کاندوم در حین رایطه جنسی تا 70 درصد خطر انتقال را کم میکند ولی در صورت الودگی نواحی پوست کشاله ران یا بیضه همچنان احتمال انتقال در رابطه جنسی بین زن و مرد علی رغم استفاده از کاندوم وجود دارد. احتمال انتقال بیماری از طریق افرادی که ویروس وارد بدن انها شده ولی هنوز بدون علامت یا ساب کلینیکال هستند نیزوجود دارد. مادرباردار آلوده به ویروس و دارای زگیل تناسلی در طی زایمان طیبعی میتواند ویروس را به نوزاد منتقل کند و باعث عفونت چشمی و یا تنفسی در نوزاد شود و بهتر است در صورن وجود زگیل واضح در واژن  ، جنین با سزارین متولد شود  شواهدی از انتقال از طریق شیر مادر وجود ندارد .

اگر شریک جنسی آلوده به ویروس است ولی زگیل قابل رویت ندارد هر چند شانس ابتلا کم است اما احتمال انتقال آن همچنان وجود دارد.مواردی که میتوانند احتمال ابتلا به HPV را افزایش دهند شامل سکس زیاد و رابطه محافظت نشده ،شرکای متعدد جنسی ، کشیدن سیگارو مصرف الکل ، شریک جنسی جدید بویژه اگراو شرکای جنسی متعدد داشته باشد ،رابطه در سنین پایین ، سیستم ایمنی ضعیف بعلت سوتغذیه ، درگیری همزمان با عفونت های مقاربتی دیگر ،درگیری با سرطان های دیگر ، مصرف داروهای سرکوبگر ایمنی یا پیوند کلیه است.

یک سوم زگیل های تناسلی خارجی حاوی انواع پر خطر HPV  هستند و در زنانی که دچار آلودگی با انواع پرخطر میشوند در 10 تا 20 درصد آنان عفونتهای سرطانزای پایدار رشد میکند که منجر به سرطان دهانه رحم میشود .

راههای تشخیص بیماری:

اگر زگیل تناسلی قابل رویت باشد که با معاینه پوست ناحیه تناسلی و مقعد تشخیص داده میشود . در خانم های بالای 30 سال پزشک با انجام پاپ اسمیرسالیانه از دهانه رحم میتواند به بررسی تغییرات سلولی این ناحیه بپردازد . در خانم های جوانتر از 30 سال در صورت داشتن روابط جنسی متعدد و پر خطر میتوان پاپ اسمیر را در سنین 23 و 27 سالگی نیز انجام داد. در خانم های بالای 30 سال در صورت شک به وجود ویروس پاپیلومای انسانی میتوان DNA تست را همزمان برای تشخیص انواع پرخطر روی نمونه پاپ اسمیردرخواست نمود.

راههای تشخیصی از طریق بررسی خون و یا ادراربرای نشان دادن عفونت فعال وجود ندارد و وجود انتی بادی   HPV درخون فقط نشان میدهد فرد در دوره ای از زندگیش با ویروس مواجه شده و نشانه عفونت فعال با ویروس نیست .در صورتیکه ظاهر ضایعه پوستی مشکوک به سرطان باشد یا دچار خونریزی و عفونت مکرر شده و به درمان موضعی جواب ندهد میتوان بیوپسی پوستی از زگیل را جهت افتراق از سرطان پوست انجام داد. هیچ تست تشخیصی معتبری برای آقایان پس از رابطه جنسی پر خطر و در صورت عدم رویت زگیل پوستی وجود ندارد.

راههای درمان زگیل تناسلی

درمان ویروس را ریشه کن نمیکند ، هدف از درمان برداشتن زگیل است. درمان ها شامل دو دسته اند :

درمان دارویی

در این موارد خود بیمار دارو را برای رفع زگیل استفاده میکند شامل محلول podofilox 0/5 درصد و کرم imiquimod 0/5 که البته از یک تا چهار ماه  باید استفاده شود. معمولا این داروها درمورد زگیل های کوچک و منفرد که در نواحی چین دار بدن نباشند موثر واقع میشوند ولی احتمال عود زیاد است.

برداشتن زگیل توسط پزشک

مواردی که اقدامات درمانی توسط پزشک انجام میگیرد شامل کرایوتراپی ، برداشتن زگیل با جراحی و استفاده از لیزر co2 . در استفاده از لیزراحتمال عود نسبت به روش های دیگر کمتر است.

در مواردی که زگیل در دهانه مجرای ادراری مرد وجود داشته باشد معمولا با کرایو تراپی درمان میشود و حتما باید جهت اطمینان از عدم درگیری مجرای ادراری سیستوسکپی انجام شود . زگیل مجرای ادراری و مثانه معمولا از لیزر هولمیوم استفاده میشود.

واکسن :

واکسن برای محافظت در مقابل عفونت است نه برای درمان عفونت . بهتر است واکسن قبل از شروع فعالیت جنسی تزریق شود و در سنین 9 تا 26 سالگی توصیه به تزریق آن میشود.

واکسن دو ظرفیتی cervarix  فقط جهت محافظت بر علیه تایپ های 16و18  است که تا 70 درصد در مقابل سرطان دهانه رحم در خانم ها محافظت ایجاد میکند . واکسن چهار ظرفیتی gardasil که واکسن کاملتری است جهت حفاظت در مقابل تایپ های پر خطر 16، 18وگونه های کم خطر 11 و 6 که زگیل تناسلی ایجاد میکنند در دختران و پسران 9 تا 26 ساله توصیه میشود. فردی که واکسن زده از ابتلا به شایعترین انواع محافظت میشود ولی ممکن است همچنان به انواع دیگر مبتلا شود. خانم هایی که واکسن زده اند همچنان باید برنامه غربالگری جهت سرطان دهانه رحم را سالیانه یکبار با پاپ اسمیر دنبال کنند زیرا 30 درصد سرطان های دهانه رحم با تایپ های دیگر ویروس ایجاد میشوند که در واکسن وجود ندارد.

استفاده از این واکسن در مردان جهت جلوگیری از زگیل تناسلی و در هر دو جنس جهت جلوگیری از سرطان مقعد نیز به کار میرود .

نکته مهم در درمان زگیل تناسلی آموزش مناسب در مورد پرهیز از روابط جنسی ناسالم و پر خطر و شرکای جنسی متعدد است.