سرطان کلیه در بالغین کشنده ترین سرطان سیستم ادراری است و شایعترین نوع آن سرطان سلول کلیه یا renal cell carcinoma میباشد . شیوع بیماری در مردان به نسبت زنان 3 به 2 است . تومور بیشتر در افراد مسن دیده میشود و در سن 60 تا 70 سال خود را نشان میدهد. در چند دهه اخیر با افزایش استفاده از سونوگرافی و سی تی اسکن درصد کشف توده های کلیوی افزایش یافته است و تومور ها در مراحل غیر پیشرفته ، بیشتر کشف میشوند.

علل و عوامل خطرسازسرطان کلیه در بالغین

سیگار:

بررسی ها نشان داده است یک رابطه مثبت بین سرطان کلیه و مصرف سیگار وجود دارد . میزان خطر نسبی سرطان کلیه در افراد سیگاری بین یک و نیم تا دو و نیم برابر دیگران است . علاوه براین ارتباط بین مصرف سیگار و سرطان کلیه وابسته به میزان مصرف است به نحوی که با افزایش مصرف ، میزان ابتلا افزایش و با قطع مصرف سیگار ، کاهش چشمگیری در خطر ابتلا دیده میشود.

چاقی :

چاقی نیز یک ارتباط مثبت با سرطان کلیه را نشان میدهد. افزایش وزن برای زنان خطر بیشتری در مقایسه با مردان داشته و این خطر با شدت چاقی رابطه دارد.

فشارخون :

افزایش فشار خون خطر ابتلا به سرطان کلیه را تا سه برابر افزایش میدهد. داروهای دیورتیک یا ادرارآور که اغلب در درمان فشار خون به کار میروند نیز از عوامل موثر هستند .

تماس شغلی با مواد سرطان زا :

موادی مانند آزبست ، نفت ، کادمیوم و سرب در طی تداوم تماس های شغلی میتوانند سبب افزایش خطر ابتلا به سرطان کلیه شوند.

نارسایی کلیوی :

نارسایی کلیه بویژه در افرادی که نیاز به دیالیز پیدا میکنند با خطر ابتلا به سرطان کلیه همراه است.

بیماری های ارثی :

بعضی از بیماریهای ارثی مانند فون هیپل لیندو ، توبروس اسکلروز و برخی ازانواع سرطان کلیه ارثی نیز زمینه ساز این نوع سرطان هستند.

وجود سنگ کلیه طو لانی مدت در کلیه نیز میتواند از عوامل خطر ساز سرطان کلیه باشد.

علایم سرطان کلیه در بالغین:

تومورهای کوچک اغلب بدون علامت هستند و تعداد زیادی از ضایعات تا زمانی که به مرحله پیشرفته نرسند کشف نمیشوند.علایم تومور ممکن است به دلیل تهاجم موضعی ، خونریزی ، علایم ناشی از  ترشح یکسری مواد از سلولهای سرطانی و علایم ناشی از تهاجم دوردست باشد. اگر چه علایم سه گانه درد و توده در پهلو و خون ادراری به همراه سرطان کلیه گزارش شده ولی هر سه علامت بندرت با هم دیده میشوند .

هر کدام از این علایم به تنهایی خیلی بیشتر دیده میشوند. خون ادراری شایعترین علامت منفرد در بیش از 60% بیماران دیده میشود همچنین علایم غیر اختصاصی مثل تب ، کوفتگی ، کاهش وزن ، عرق شبانه نیز شایع هستند.

کم خونی شایعترین اختلال خونی به همراه سرطان کلیه است . افزایش کلسیم نیز مانند کم خونی به همراه سرطان کلیه دیده میشود و اغلب با برداشتن تومور اولیه بهبود می یابد. افزایش فشار خون در تعدادی از بیماران با تومور کلیه بروز میکند که میتواند ناشی از افزایش کلسیم خون ، افزایش تعداد گلبول های قرمز و یا انسداد ناشی از تومور و ترشح رنین باشد.

روش های تشخیصی سرطان کلیه:

آزمایش خون وادرار:

در بررسی های تشخیصی اولیه ، وجود خون در ادرارو کم خونی علایم اولیه ای هستند که پزشک را به سمت بررسی های تکمیلی هدایت میکند.

تصویر برداری از کلیه:

این بررسی های تشخیصی معمولا با سونوگرافی شروع میشود که یک روش غیر تهاجمی و مقرون به صرفه است. سونوگرافی در تشخیص توده های بالاتر از 2 سانت در کلیه حساسیت بالایی دارد همچنین سونوگرافی داپلر در مواردی که توده به ورید اجوف تحتانی گسترش  یافته با دقت تشخیصی بالایی حدود تومور را تعیین میکند.

سی تی اسکن اسپیرال با تزریق ماده حاجب برتری مشخصی نسبت به سونوگرافی در تشخیص توده های کلیوی ، بررسی کیست کلیوی و بررسی انتشار تومور به ورید کلیوی دارد. همچنین به کمک سی تی اسکن میتوان از انتشار تومور از کلیه به ارگانهای مجاور مثل کبد و روده و ابتلا به غدد لنفاوی پیدا کرد.

ام ار ای در موارد نارسایی کلیه یا حساسیت شدید به ماده حاجب که نتوان از روش های دیگر استفاده کرد ، روش ارزشمندی است . این شیوه بررسی بویژه در ارزیابی عروق کلیه و ابتلای عروقی در سرطان کلیه ، بسیار با ارزش میباشد.

درمان سرطان کلیه در بالغین:

مرحله بندی سرطان کلیه :

پس از آنکه در بررسیهای تشخیصی معلوم شد که توده بدخیم است ، قدم بعدی تعیین حدود گسترش تومور یا استیج تومور است. استیج تومور کلیه که از 1 تا 4 تقسیم میشود در کمترین استیج که استیج 1است نشان میدهد که تومور فقط محدود به کلیه و با سایز ماگزیمم 7 سانت است استیج 2 تومور بین 7 تا 10 سانت است ولی محدود به کلیه است . در استیج 3 تومور به ورید کلیه یا چربی اطراف کلیه یا به ورید اجوف تحتانی گسترش یافته  . در استیج 4 تومور به خارج از فاشیای دور کلیه شامل غده ادرنال همان طرف گسترش یافته است و یا توده گسترش به غدد لنفاوی و دیگر ارگانها داده است.

درمان سرطان کلیه در بالغین:

درمان معمولا با جراحی جهت برداشتن توده شروع میشود. انتخاب نوع جراحی بسته به اندازه تومور و موقعیت آن در کلیه و وضعیت جسمی بیمار متفاوت است .

پارشیل نفرکتومی:

در این شیوه جراحی، جراح فقط تومور را با حاشیه باریکی از بافت سالم اطراف آن برمیدارد. این شیوه در مواردی که توده به اندازه 4 سانت یا کوچکتر است روش موفقیت امیزی است وبا حفظ بافت کلیه از نارسایی کلیه و بیماریهای قلبی عروقی پیشگیری میشود. البته مواردی که توده نزدیک به سینوس کلیه باشد و یا بطور موضعی پیشرفت کرده و یا متاستاز داده، پارشیل نفرکتومی انجام پذیر نیست. پارشل نفرکتومی بصورت باز یا لاپاروسکوپیک قابل انجام است .

رادیکال نفرکتومی:

در این شیوه جراحی کلیه بطور کامل همراه با غده آدرنال همانطرف و غدد لنفاوی مجاور برداشته میشود.

درمانهای غیر جراحی :

تومور کلیه به شیمی درمانی و رادیوترپی پاسخگو نیست . در مواردی که توده کوچکتر از 3 سانت باشد و شرایط بیمار مناسب برای جراحی نباشد میتوان از روش های حرارتی مثل و radiofrequency ablation و cryoablation برای از بین بردن تومور استفاده کرد.

ایمونوتراپی: در شیوه ایمونوتراپی از سیستم ایمنی برای جنگیدن بر علیه تومور استفاده میشود.اینترفرون ها و اینترلوکین 2 داروهایی هستند که در کمک به پسرفت تومور متاستاتیک و افزایش طول عمر این بیماران موثر بوده اند.

برداشتن جراحی متاستازها:

معمولا در شرایطی که بیمار چند سال بعد از برداشتن تومور اولیه کلیه با یک توده منفرد ناشی از متاستاز کلیه مراجعه کند میتوان طول عمر بیمار را با برداشتن ضایعه متاستاتیک افزایش داد . وجود متاستازهای متعدد با کاهش شدید طول عمر بیمار همراه است.