سندرم مثانه دردناک یا سیستیت بینابینی یک بیماری مزمن مثانه است که اغلب همراه با درد در ناحیه مثانه و درد لگن و تکرر ادرارمیباشد . این بیماری در زنان شایعتر از مردان است و اثرات طولانی مدت بر کیفیت زندگی میگذارد .

علایم و نشانه ها:

علایم بیماری سیستیت بینابینی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و حتی در طی زمان در یک فرد دوره های نوسان و فروکش دارد. مهمترین علایم عبارتند از:

درد که در خانم ها بین واژن و مقعد و در آقایان بین بیضه و مقعد است.درد در لگن بصورت مزمن و طولانی مدت ممکن است رخ دهد.

علایم ادراری بصورت احساس فوریت ادرار ،سوزش ادرار، تکرر ادرار ،هم در روز و هم در طول شب دیده میشود و اغلب هر بار حجم کمی ادرار دفع میشود.

اغلب با پرشدن مثانه احساسی ناخوشایند بصورت فشار یا درد ایجاد میشود که با ادرار کردن این درد کاهش مییابد. درد ممکن است در طی رابطه جنسی هم دیده شود.

اگرچه علایم بیماری بسیار شبیه به عفونت ادراری است ولی در واقع سندرم مثانه دردناک یا سیستیت بینابینی یک بیماری مزمن مثانه بدون وجود عفونت ادراری ثابت شده است.

علت سندرم مثانه دردناک

هر چند دلیل اصلی این بیماری شناخته نشده است ولی دلایل احتمال متعددی برای آن مطرح شده است. یکی از دلایل مطرح شده ، نقص در لایه اپیتلیال یا پوششی مثانه اشت که اجازه ورود بعضی از مواد سمی ادرار را به لایه های زیرین میدهد و باعث تحریک آنها میشود. دلایل دیگرشامل علل ارثی ، واکنش آلرژی و یا واکنش خودایمنی میباشد.

عوامل خطرساز در سندرم مثانه دردناک

جنس :

این بیماری در خانم ها بسیار بیشتر از آقایان دیده میشود. در بسیاری از موارد علایم ادراری در آقایانی که مشکوک به سندرم مثانه دردناک هستند در واقع مربوط به التهاب پروستات است.

رنگ پوست و مو:

افرادی که پوست روشن و موی قرمز دارند بیشتر مستعد به درگیری سندرم مثانه دردناک هستند.

سن:

بیشترین محدوده سنی این بیماری درحدود 30 سال و بالاتر از آن است.

عوارض بیماری:

کاهش ظرفیت مثانه:

در نتیجه این بیماری ظرفیت مثانه کاهش یافته و در نتیجه قابلیت نگهداری حجم کمتری از ادرار را در مقایسه با مثانه سالم دارد. بعلت کاهش ظرفیت مثانه این بیماران نیاز به دفع مکرر ادرار، هر بار با حجم کم درطی شبانه روز دارند.

کاهش کیفیت زندگی:

نیاز به دستشویی و دفع مکرر ادرار در روز و شب و درد مثانه و لگن ،اغلب درزندگی اجتماعی و شغل فرد بیمار، تاثیر نامطلوبی میگذارد.

استرس و خواب ناکافی:

نیاز به دستشویی رفتن مکرر بویژه درساعات شب در کیفیت خواب فرد تاثیر نامطلوبی میگذارد.علاوه بر این استرس پیدا کردن دستشویی در ساعاتی که فرد بیرون از منزل است منجر به اضطراب و افسردگی در بیمار میشود.

کاهش کیفیت رابطه جنسی:

بعلت دردی که این بیماران در لگن احساس میکنند واحساس پری مداوم مثانه ، قادر به برقراری رابطه جنسی رضایتبخشی نیستند.

تشخیص سندرم مثانه دردناک:

گرفتن شرح حال دقیق بیمار:

توجه به تعداد دفعات ادرار ثبت شده توسط بیمارو توالی زمانی انها و همچنین میزان مایعات مصرفی توسط بیمار در طی شبانه روزنقش کمک کننده ای درتشخیص بیماری توسط پزشک دارد.

معاینه دقیق لگن :

توجه به بیماریهای دستگاه تناسلی در زنان ( واژن و دهانه رحم) ، علاوه بر این معاینه مقعد و رکتوم و افتراق بیماریهای گوارشی و سیستم تناسلی ازبیماری مثانه نقش مهمی در تشخیص بیماری دارد.

آزمایش ادرار:

یک نمونه ادرار باید حتما توسط بیمار گرفته شود و به وجود عفونت ادراری یا خون در ادرارتوجه شود.

سیستوسکپی:

سیستوسکپی در واقع رویت سطح و پوشش داخلی مجرا و مثانه از طریق وارد کردن سیستوسکپ از راه مجرای ادرار است . در طی سیستوسکپی پزشک ظرفیت مثانه را با پرکردن مثانه با سرم ارزیابی میکند . این کار باید در اتاق عمل وتحت بیحسی نخاعی انجام شود.

بیوپسی مثانه:

معمولا جهت افتراق این بیماری از سرطان مثانه و تشخیص دقیق تر بیماری پزشک در طی سیستوسکپی تحت بی حسی نخاعی ، چند نمونه بیوپسی از مثانه برمیدارد تا بررسی میکروسکوپی روی انها انجام شود.

سیتولوژی ادرار:

یک نمونه ادرار توسط بیمار گرفته میشود و در آزمایشگاه  بررسی سلولی جهت افتراق از سلولهای سرطانی انجام میشود.

درمان سندرم مثانه دردناک:

هر چند درمان های متنوعی برای این بیماری مطرح شده است ولی نکته حایز اهمیت این است که یک درمان استانداردی برای همه وجود ندارد . بدین معنا که درمانی که برای یک فرد موثر بوده است ممکن است برای دیگری موثر نباشد ویک بیمار ممکن است نیاز داشته باشد درمانهای مختلف یا ترکیبی از چند درمان را استفاده کند تا به نتیجه مطلوب برسد.

درمان های خوراکی:

داروهای ضد التهابی غیر استروییدی:

این داروها شامل بروفن ، ناپروکسن ، ایندومتاسین و دیکلوفناک باعث تسکین درد میشوند. هر چند اثر کاهش درد این داروها در افراد مختلف متفاوت است وهر فرد ممکن است به یکی از این داروها پاسخ بهتری بدهد.

داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای:

این داروها شامل امی تریپتیلین ، ایمی پرامین با مکانیسم شل کردن عضله مثانه باعث کاهش درد میشوند.

داروهای انتی هیستامین:

این داروها مانند لوراتادین، هیدروکسی زین باعث کاهش حس فوریت ادرار و تکرر ادرارو کاهش علایم ادراری میشوند.

داروی پنتوزان پلی سولفات سدیم:

این دارو با مکانیسم ناشناخته ای باعث حفظ و بازسازی لایه سطحی داخلی مثانه میشود و باعث حفاظت مثانه از مواد سمی موجود در ادرار که لایه سطحی را تحریک میکنند میشود.

روش تحریک عصبی( Nerve stimulation )

در این روش در واقع هدف اصلی ، تحریک عصب هایی است که در نتیجه تحریک انها با ازاد شدن بعضی نوروترنسمیترها و واسطه های شیمیایی در بدن، درد لگن و انقباضات مثانه کاهش یابد. دو شیوه برای اینکار معرفی شده در شیوه اول که بنام TENS شناخته میشود تحریک عصبی با پالس های الکتریکی ملایمی از سطح پوست به عصب تیبیال داده میشود . بعلت ارتباطات عصبی که بین شاخه های حسی و حرکتی این عصب با سگمان های نخاعی ساکرال وجود دارد ، این روش منجر به بهبود دردهای لگنی و در بعضی افراد کاهش تکرر ادرار میشود.

شیوه دیگر تحریک عصبی sacral nerve stimulation یا تحریک عصب ساکرال یا خاجی است . با توجه به اینکه اعصاب ساکرال یک اتصال و ارتباط اصلی و اولیه بین مرکز کنترل ادرار در طناب نخاعی و مثانه است ، تحریک این عصب میتواند منجر به کاهش حس فوریت ادرارو درد در بیماری سیستیت بینابینی شود.

در این شیوه ابتدا در مرحله ازمایشی یک سیم بسیار نازک نزدیک به سگمان نخاعیS3 وارد میشود و با فرستادن پالس های الکتریکی به عصب ساکرال یاسخ بیماربه این شیوه ارزیابی میشود. در صورتیکه این روش منجر به کاهش حس درد و تکرر و فوریت ادرار شود، میتوان با جراحی برای این بیمار(شبیه به پیس میکر قلب) یک پیس میکر دایم درسگمان نخاعی ساکرال گذاشت. این لید به یک باطری در ناحیه باسن بیمار متصل است و پالس های الکتریکی مدوام به عصب ساکرال میفرستد و عملکرد انفباضی مثانه مجددا تنظیم میشود.

سیستوسکپی و دیستانسیون مثانه:

در این شیوه پزشک درحین سیستوسکپی با وارد کردن سرم بداخل مثانه با حجم کنترل شده مثانه را تحت کشش قرار میدهد. این شیوه در بعضی افراد منجر به کاهش درد و بهبود نسبی میشود که در صورت موفقیت میتوان ان را برای بیمار تکرار کرد.

تزریق داروی (DMSO ) به داخل مثانه

داروی دی متیل سولفوکساید که در حین سیستوسکپی میتوان انرا به داخل مثانه وارد کرد نقش ترمیم کننده در جدار داخلی مثانه دارد. در بعضی از رژیم های درمانی جهت دستیابی به نتیجه بهتراین دارو را با لیدوکایین و بیکربنات سدیم و هپارین با نسبت های معین مخلوط کرده و بداخل مثانه میزنند. معمولا بیمار باید حداقل این ترکیب را پانزده دقیقه در مثانه نگهداری کرده و سپس ادرار کند .معمولا این ترکیب بصورت هفتگی تا شش بارو سپس هر دو هفته یکبار تا شش ماه دریافت میشود.

روش های جراحی:

جراحان بندرت  جراحی را برای سیستیت بینابینی انتخاب میکنند ، معمولا در بیمارانی که درد شدید دارند ویا ظرفیت داخلی مثانه انها به شدت کاهش یافته است و به درمانهای مرسوم دارویی پاسخ نداده اند.

این روش ها شامل فولگوراسیون(سوزاندن) زخم مثانه ، رزکشن( برداشتن ) زخم مثانه و یا افزایش حجم مثانه با افزودن قسمتی از روده به مثانه میباشد.