سیستوسکپی مثانه در واقع اندوسکوپی مثانه از راه مجرای ادرار است که توسط ابزاری به نام سیستوسکپ انجام میشود. سیستوسکپ ابزاری لوله مانند و باریک است که حاوی یک لنز است. این وسیله تشخیصی از طریق  مجرای ادرار وارد مثانه شده و امکان بررسی دقیق مجرای ادرار و مثانه را به پزشک میدهد . اگر متخصص اورولوژی در حین انجام این کار از اندوسکوپ کوچکتری به نام یورترسکوپ استفاده کند ، امکان دیدن مستقیم حالب ها نیز فراهم میگردد.

در چه مواردی انجام سیستوسکپی ضروری است؟

سیستوسکپی معمولا با دودسته اهداف انجام میشود .

 سیستوسکپی با اهداف تشخیصی :

خون ادراری:

خون ادراری مهمترین موردی است که پزشک جهت بررسی آن توصیه به انجام سیستوسکپی تشخیصی میکند.خون ادراری در بالغین بالای سن 40 سال چه بصورت میکروسکوپی و چه بصورت واضح نیاز به انجام سیستوسکپی وجود دارد در اینموارد نگرانی اصلی تشخیص زودرس تومور مثانه است.

سوزش ادرار طولانی مدت :

مورد دیگری که توصیه به انجام سیستوسکپی تشخیصی میشود سوزش ادرار طولانی مدت است، بویژه اگر کشت ادرار منفی باشد. در این شرایط اگر پزشک ضایعه مشکوکی را در مثانه ببیند میتواند در حین سیستوسکپی اقدام به بیوپسی یا نمونه برداری بافتی کند.تومور مثانه و سیستیت بینابینی از بیماریهایی هستند که با سوزش ادراری طولانی مدت همراه هستند و سیستوسکپی در اینموارد با هدف تشخیصی انجام میشود.

عفونت های ادراری مکرر:

در عفونت های ادراری مکرر بویژه در خانم ها نیاز به انجام سیستوسکپی وجود دارد. اینکار با هدف بررسی و پیدا کردن عاملی که باعث پایدار ماندن عفونت در مثانه شده است انجام میشود.این عامل ممکن است تومور مثانه، سنگ مثانه، دیورتیکول مجرای ادرار یا مثانه و  تنگی مجرای ادرار باشد. سیستوسکپی مثانه در زنان بعلت کوتاهتر بودن طول مجرای ادرار در زنان نسیت به مردان راحت تر بوده و با درد کمتری همراه است.

سیستوسکپی با اهداف درمانی:

در اینموارد از طریق سیستوسکپی اقدامات درمانی انجام میگیرد . مثلا در موارد بزرگی پروستاتی که به درمان دارویی پاسخ نداده است ابتدا سیستوسکپی قبل از عمل برای تعیین اندازه دقیق پروستات انجام میشود و برای نوع عمل باز یا بسته تصمیم گیری میشود . سپس در صورت انتخاب نوع عمل بسته از طریق سیستوسکپی غده پروستات خارج میشود. علاوه بر این در موارد شکستن و خارج کردن سنگ مثانه و یا مجرای ادرار، برداشتن تومور مثانه ، رفع تنگی مجرا با دیلاتاسیون مجرا یا برش دادن قسمت تنگ مجرا ، گذاشتن استنت حالب ، که همه این اقدامات درمانی از راه سیستوسکپی انجام میشود.

مراقبت های قبل از عمل سیستوسکپی:

سیستوسکپی با اهداف تشخیصی معمولا یصورت سرپایی انجام میشود . یعنی نیاز به بستری در بیمارستان ندارد و میتوان آنرا در کلینیک بدون نیاز به بیهوشی عمومی و فقط با بی حسی موضعی انجام داد.

ولی اگر سیستوسکپی با اهداف درمانی انجام گیرد یعنی برای شکستن سنگ مثانه یا جراحی پروستات و تومور مثانه ،نیاز به بستری در بیمارستان وجود دارد.نمونه برداری از مثانه و دیلاتاسیون مجرای  ادرار نیز بهتر است در بیمارستان و با تزریق داروهای بی حسی انجام شود.

اگر قرار است سیستوسکپی در بیمارستان و با بی حسی نخاعی انجام شود، باید بیمار از شش ساعت قبل از عمل ناشتا باشد . در صورت مصرف داروهای رقیق کننده خون ( آسپیرین، وارفارین، پلاویکس ) داروها از 3 روز قبل قطع شده باشند. معمولا تک دز انتی بیوتیک جهت پیشگیری از عفونت ادراری قبل از سیستوسکپی تزریق میشود و یا خوراکی مصرف میشود.

مراقبت بعد از سیستوسکپی:

بعد از سیستوسکپی ،مختصری سوزش ادرار، خون در ادرار و درد خفیف طبیعی است . با مصرف مایعات و مسکن ماگزیمم ظرف 24 ساعت رفع میشود. بیمار میتواند از لگن آب گرم پس از سیستوسکپی جهت رفع سوزش استفاده کند.

اگر سیستوسکپی در کلینیک با تزریق آرامبخش یا ژل لیدوکایین در مجرا ی ادرار انجام شده باشد، پس از پایان سیستوسکپی که معمولا ده دقیقه طول میکشد بیمار از تخت بلند شده و مرخص میشود.

اگرسیستوسکپی در اتاق عمل و با تزریق داروهای بیهوشی یا بی حسی نخاعی انجام شده باشد، معمولا بیمار 3 تا 4 ساعت در بیمارستان تحت نظر قرار میگیرد سپس مرخص میشود.

در موارد نادر سیستوسکپی ممکن است سبب عفونت مجاری ادرار یا حتی عفونت بیضه ها شود. در صورت تب و لرز یا ادامه سوزش ادراری و خونریزی  به مدت 48 ساعت ، بیمار باید با پزشک خود تماس بگیرد و درمان مناسب دریافت کند.