سنگ شکنی برون اندامی (ESWL) چیست؟

سنگ شکنی برون اندامی یک تکنیک کم خطربرای درمان سنگ های کلیه و حالب است که نیاز به جراحی ندارد. در واقع در این تکنیک امواج شوک (امواج صوتی با انرژی بالا) روی سنگ کلیه یا حالب متمرکز میشوند و آنها را  به قطعات کوچکتر خرد میکنند. سنگهای خرد شده با سهولت بیشتری از طریق ادرار دفع میشوند.

سنگ شکنی برون اندامی چگونه انجام میشود؟

این کاردر اکثریت موارد بصورت سرپایی و بدون نیاز به بستری انجام میشود.ESWL  معمولا حدود یک ساعت طول میکشد و میتواند بسته به نظر پزشک و همچنین ترجیح بیمار با تزریق آرامبخش وریدی یا بیهوشی عمومی انجام بگیرد.

پس از بیهوشی بیمار، دستگاه لیتوتریپسی در تماس با پهلوی بیمار روی یک طرف سنگ کلیه قرار میگیرد. معمولا حدود 2000 تا 3000 امواج شوک به سمت سنگ ارسال میشود.به منظور هدف قرار دادن دقیق سنگ در حین کار از اشعه ایکس استفاده میشود.

در برخی موارد که سنگ بزرگتر از یک سانت است به منظور جلوگیری از انسداد ناشی از خرده های سنگ پس از سنگ شکنی برون اندامی ، متخصص ارولوژی  از یک استنت مجرای ادراری برای گشاد کردن حالب و تسهیل عبور سنگ و رسیدن آن به مثانه استفاده میکند.در این موارد استنت دبل جی توسط متخصص ارولوژی قبل از انجام سنگ شکنی گذاشته میشود.

حتما بخوانید : درمان سنگ سیستم ادراری

چه نوع سنگ هایی برای سنگ شکنی برون اندامی مناسب هستند؟

این شیوه معمولا برای سنگ هایی کاربرد دارد که سایز حداکثر دو سانت داشته باشند و در قسمت میانی یا فوقانی کلیه باشند .سنگ های حالب فوقانی تا یک سانت نیز که تنگی حالب پس از سنگ وجود نداشته باشد معمولا قابل سنگ شکنی هستند.

از نظر جنس سنگ بجز سنگهای سیستیینی ، کلسیم اگزالات مونوهیدرات و سنگهای بروشیتی که معمولا بعلت سختی سنگ به سنگ شکن برون اندامی پاسخ خوبی نمیدهند ،در بقیه سنگ ها سنگ شکنی برون اندامی قابل انجام است.

فواید سنگ شکنی برون اندامی  ESWL چیست؟

استفاده از سنگ شکنی برون اندامی نیاز به بیهوشی و بستری در بیمارستان را کاهش میدهد و از طرفی عوارض جراحی مثل خونریزی ، عفونت و ناتوانی بیمار کاهش می یابد.

در چه افرادی نباید سنگ شکنی برون اندامی انجام شود؟

در افراد چاق و افرادی که تنگی در مسیرادراری دارند نباید انجام شود. همچنین در سنگهایی با جنس مقاوم مثل سیستینی یا بروشیتی .علاوه بر این در بیمارانی که اختلال انعقادی دارند، آنوریسم بزرگ شکمی دارند ویا عفونت منتشر سیستم ادراری دارند ممنوع است . همچنین در افرادی پیس میکر قلبی دارند باید با هماهنگی متخصص قلب اینکار انجام شود.

قبل از انجام سنگ شکنی چه بررسیهایی لازم است ؟

اغلب بررسیهای آزمایشگاهی شامل سنجش CBC/Cr/BUN و تست های انعقادی ، ازمایش ادرار و کشت ادرارو نوار قلب در افراد مسن لازم است. قبل از سنگ شکنی متخصص ارولوژی با سونو و سی تی اسکن حدود محل و اندازه سنگ را تعیین کرده است و در حین سنگ شکنی نیز با سونو یا فلوروسکپی وضعیت سنگ مشخص میشود. معمولا در سنگهای عفونی برای بیمار قبل از انجام سنگ شکنی انتی بیوتیک خوراکی شروع میشود و تا 24 ساعت بعد آن ادامه می یابد

عوارض سنگ شکنی برون اندامی ESWL چیست؟

این عوارض معمولا جزیی و خفیف است و شامل کبودی موضعی بعلت خونریزی زیر جلدی و یا خون ادراری مختصر بعلت ضربه به بافت کلیه می باشد. خون ادراری اغلب با مصرف مایعات فراوان بهبود می یابد. در موارد محدود ممکن است آسیب به عضلات، روده ها ، عروق و بافتهای مجاور کلیه (طحال و کولون) رخ دهد.

بعد از انجام سنگ شکنی چه اقداماتی باید انجام شود؟

پس از سنگ شکنی در صورتیکه علایم حیاتی بیمار پایدار باشد ، بیمار ترخیص میشود. مصرف فراوان مایعات و ورزش هایی مانند کوهنوردی و طناب زدن و البته همراه با درمان دارویی به خروج خرده های سنگ ناشی از سنگ شکن کمک میکنند.

اگر بیمار دچار درد شدید ، خون ادراری پایدار ، تب یا تهوع و استفراغ پایدار شود باید حتما به پزشک مراجعه کند. این علایم معمولا بعلت گیر کردن خرده سنگ است که در صورتیکه به درمان دارویی پاسخ خوبی ندهد نیاز به خارج کردن سنگ به شیوه اندوسکپی TUL وجود دارد.

دو تا سه هفته پس از سنگ شکنی باید تصویربرداری با سونوگرافی یا عکس ساده شکم KUB  برای بررسی خرده سنگ های باقیمانده انجام شود. در صورت نیاز به انجام سنگ شکنی مجدد معمولا سه هفته پس از جلسه اول انجام میشود . سنگ شکنی را میتوان برای دو تا سه مرتبه تکرار کرد.