مثانه عضوی تو خالی درقسمت تختانی شکم است که ادرار را ذخیره می کند . در حالیکه مثانه پر میشود عضلات دیواره آن شل میشوند تا این عضو بخوبی متسع شده و وقتی مثانه در حین ادرار کردن تخلیه میشود عضلات جدار آن منقبض میشوند تا ادرار را به داخل مجرای ادرار و به بیرون برانند .
دلایل مختلفی میتوانند باعث ایجاد درد مثانه شوند . در این مقاله که توسط خانم دکترمنصوره منصوری متخصص ارولوژی تهیه شده در مورد سه دلیل اصلی درد مثانه ( سیستیت بینابینی ، عفونت مثانه و سرطان مثانه ) توضیحات کامل داده شده است.
درد مثانه در سیتیت بینابینی:
سیستیت بینابینی یک بیماری مزمن است که همراه با التهاب و تحریک پذیری مثانه است. این التهاب منجر به سفتی دیواره مثانه شده به نحوی که اتساع کامل مثانه در حین پر شدن با ادرار ، بسیار سخت میشود. معمولا سیستیت بینابینی متعاقب یک عفونت یا ترومای قبلی به مثانه شروع میشود ولی دلیل اصلی آن بخوبی شناخته شده نیست . شیوع این بیماری در خانم ها بسیار بیشتر از آقایان است.
علامت اصلی این بیماری درد مثانه است که با پر شدن مثانه تشدید و با تخلیه آن کاهش می یابد . درد همچنین میتواند در شکم ، پایین کمر ، کشاله ران و محدوده مجرای ادرار تا مقعد احساس شود.
تکرر ادرار، سوزش ادرار و احساس فوریت ادرار در این بیماران شایع است و در هر بار ادرار کردن حجم ادرار دفعی معمولا بسیار کم بوده و بیمار اغلب برای رهایی از شدت درد تمایل به دفع ادرار دارد.
تشخیص :
برای رسیدن به تشخیص سیستیت بینابینی اول باید همه مواردی که ایجاد علایم مشابه میکنند مانند عفونت مثانه ، عفونت واژن ، سنگ مثانه و حالب و سرطان مثانه رد شوند. متخصص ارولوژی پس از گرفتن شرح حال از بیمارو معاینه شکم و لگن ، بررسیهای تشخیصی شامل آزمایش ادرار، سونوگرافی شکم و لگن ، سی تی اسکن و سیستوسکپی را انجام میدهد.
درمان
هدف اصلی از درمان ،رفع درد بیمار تا حد ممکن است . روش های درمانی شامل درمان دارویی خوراکی، فیزیوتراپی ، کنترل رژیم غذایی و استرس بیمار ، تزریق دارو بداخل مثانه ،پر کردن مثانه با سرم و اتساع آن و سپس تخلیه آن تحت بیهوشی ، تزریق بوتاکس به داخل مثانه، نرومدولیشن یا تحریک عصبی ساکرال به منظور کنترل درد و نهایتا در افرادی که پاسخی به درمان فوق نمیدهند جراحی مثانه است .
در واقع انتخاب هر نوع از درمان به تشخیص پزشک و در هر مرحله بسته به شدت علایم ممکن است منفرد یا ترکیبی و از روش های آسانتر تا شیوه های تهاجمی تر برنامه ریزی شود.
درد مثانه عفونت سیستم ادراری:
سیستم ادراری معمولا استریل است اما گاهی باکتری میتواند از راه مجرای ادراری وارد شده و با صعود به سمت بالا باعث بروز عفونت مثانه شود. عفونت سیستم ادرار میتواند هر قسمتی از سیستم ادرار شامل مجرا ، مثانه ، حالب ها و کلیه را درگیر کند اما شایعترین موضع آن خود مثانه است . خانم ها بعلت شرایط اناتومیک خاص و نزدیک بودن مجرای ادرار به مقعد بیشتر از آقایان در معرض عفونت مثانه هستند.
علایم عفونت مثانه شامل درد یا احساس سوزش در طی ادرار کردن ، حس فوریت ادراری ، ادرار تیره خونی و بدبو، تب خفیف ، تکرر ادرار و خون در ادرار می باشند.
تشخیص:
تشخیص بیماری عمدتا با آزمایش ادرار و اثبات وجود باکتری در ادرار است . در صورت بروز عفونت های مکرر ادراری متخصص ارولوژی جهت کشف عامل زمینه سازبا سونوگرافی ، سیستوسکپی و نوار مثانه ( ارزیابی یورودینامیک) به تشخیص نهایی میرسد.
درمان:
درمان با مصرف آنتی بیوتیک موثر بر باکتری عامل بیماری به مدت مناسب انجام میشود و در صورت ضرورت داروهایی برای رفع سوزش و درد مصرف میشود. مایعات فراوان و رژیم تغذیه ای مناسب همراه با داروی اصلی توصیه میشود.
درد مثانه در سرطان مثانه:
شایعترین نوع سرطان مثانه از نوع ترانزیشنال سل کارسینوما است که از داخلی ترین لایه مثانه منشا میگیرد. علاوه بر درد مثانه سایر علایم شامل خون در ادراربصورت میکروسکوپی یا واضح ، درد در حین ادرار کردن ، تکرر وفوریت ادرارو درد قسمت تحتانی کمرهستند.
تشخیص:
آزمایش ادرار و تایید وجود خون در ادرار ، سیتولوژی ادرار و تایید وجود سلولهای سرطانی در ادرار، سی تی اسکن وام ار ای و عکس رنگی کلیه ها و مثانه و سیستوسکپی جهت دید مستقیم مثانه و نمونه برداری بافتی.
درمان:
درمان اصلی با جراحی و برداشتن تومور مثانه و متعاقبا در صورت نیاز شیمی درمانی داخل مثانه و رادیوتراپی است . در صورت بزرگ بودن تومور مثانه گاهی قبل از عمل ضروری است شیمی درمانی انجام شود و مثانه بطور کامل برداشته شده و با روده بازسازی یک مخزن جهت ذخیره ادرار انجام شود.
با توجه به اینکه درد مثانه علل متعددی دارد بهتر است در صورت تداوم درد ویزیت متخصص ارولوژی جهت ارزیابی کامل انجام شود.
